Դիմում եմ քեզ, հայ մտավորական (եթե այս բառի բուն իմաստով գոնե մի որոշակի քանակ կա Հայաստանում): Խորհրդային Հայաստանում, օրինակ, այդպիսի հմայիչ՝ և՛ արտաքինով, և՛ խոսելաոճով, և՛ էությամբ, կար մեկը (իրականում շատ կային, այն էլ՝ պետական համալսարանում), որն ընդգծված տարբերվում էր. դա Բաբկեն Ներսիսյանն էր: Նա համակ պետականամետ մարդ էր: Այսօր ցույց տվեք մեկին, որ գոնե մի փոքր մոտ լինի Ներսիսյան հայի կերպարին:

Կենացդ, Հրաչօ, հուր-աչ և անհանգիստ հոգի։ Կենացդ և համբերություն, այս խորշակն էլ կանցնի, և կրկին գարունը կփռի թևերը Մռավից Աժդահակ և Թարթառից Արաքս։ Եվ ոգու սովը կլքի քարից հաց, բզեզից էլ որդան կարմիր կերտող ժողովրդին։

Հովիկ, ասել է՝ զով, մեղմանուշ զեփյուռ, ասել է՝ ոչ փոթորիկ, ոչ էլ երաշտ։ Իր հերթին հրաշափառ է Աբրահամյան ազգանունը, որը ծնում է հոգեզմայլ մտապատկերներ, ահավասիկ՝ Գառն Աբրահամի։ Առհասարակ իշխող կուսակցության հանգուցային դեմքերի անուն-ազգանունները հայեցի են խիստ և հեթանոսորեն խրոխտ, քրիստոնեաբար առաքինի են և առաքելական։

Խորհրդային պետությունը վաղուց չկա: Նրա ոչ առկա գերեզմանի փոխարեն առկա է տասնհինգ պետություն, որոնցից երեքը` անկորուստ, որովհետև չունեին միմյանց նկատմամբ պահանջներ, կարողացել են մաս կազմել «քաղաքակիրթ» ռազմական միության, ապահովելով, այսպես ասած, իրենց անվտանգությունը, իսկ մնացած տասներկուսում գոյություն ունեցող պրոբլեմները դեռ երկար ժամանակ կմաշեն անցած յոթանասուն տարիների գաղափարախոսությամբ ձեռք բերված ժողովուրդների բարեկամությունը:

Հրաձգությունը ադրբեջանական գերեզմանոցի վրայով էր: Թեև գնդակները գիշեր-ցերեկ աջուձախ սուրում էին, բայց ոչ մի գերեզմանաքար չէր վնասվել... Ադրբեջանցիները հարազատ ննջեցյալների շիրմաքարերին չէին կրակում, հայերն էլ մեռել հարգող մարդիկ են, հատկապես՝ օտարի։

Ես կրկես մանկուց չեմ սիրել։ Սակայն կրկեսից մի ցնցող բան եմ հիշում. հռչակավոր ծաղրածու Կարանդաշը սագերը լծել էր սայլակին, սայլակը բեռնել էր փաստաթղթերով և գնում էր պահեստ՝ 1 կգ մեխ դուրս գրելու։ Սա խորհրդային բյուրոկրատիայի զավեշտալի բնութագրումն էր, ԽՍՀՄ-ը վարչաբյուրոկրատական երկիր էր, և փաստաթղթերի առատությունն ու բյուրոկրատիայի աներերությունը բնական էին։

Մեծ առումով` մարդու պատասխանատվությունն էլ երեք դրսևորում ունի: Կամ` պետք է ունենա: Նախ և առաջ` պատասխանատու պիտի լինես Արարչի հանդեպ` կյանքիդ յուրաքանչյուր վայրկյանով, արածով ու չարածով, մտածածով ու չմտածածով, անելիքով ու չանելիքով:

Բոլոր նրանց, ովքեր ցանկանում են Երևանում տեղադրել Անաստաս Միկոյանի հուշարձանը, կառաջարկեի` ընդհանրապես մարդուն, առավել ևս պետական, քաղաքական գործչին, մտավորականին գնահատել հետևյալ, գուցե շատ խիստ, բայց շատ ազնիվ բանաձևով` «Ի՞նչ է արել, որ չպետք է աներ, ի՞նչ չի արել, որ պարտավոր էր անել, իսկ այն ամեն լավը, որ արել է նա, պարտավոր էր անել, քանզի յուրաքանչյուր ոք ծնվում է իր հայրենիքին, իր հարազատ ժողովրդին ծառայելու համար, հակառակ պարագայում անիմաստ է աշխարհ գալը»:

Նախապես փաստեմ, որ ասելիքս բուն հաշվարկների հետ որևէ կապ չունի: Բնավ ցանկություն ու նպատակ չունեմ հաշվելու երկրաշարժից ի վեր և անկախությանն ի նպաստ բազում-բազմագույն երկրներից ստացված մարդասիրական և փոխշահավետ օգնությունները, հաշվենկատ վարկերն ու խելո՜ք-թղթային ծրագրերի համար դրամաշնորհները:

Հաղթանակի օրվա շքեղ տոնակատարությունը Ռուսաստանում, անշուշտ, յուրօրինակ «մարտահրավեր» էր Արևմուտքին ու առհասարակ աշխարհին այն առումով, որ երկիրը, ճիշտ է, Խորհրդային Միություն չէ, բայց հետևողականորեն իրեն է վերադարձնում աշխարհի ուժեղագույն տերություններից մեկի կարգավիճակը: